Liste von Aldinen

Dies ist eine Liste von Aldinen bzw. Aldus-Ausgaben, d. h. eine Übersicht zu den Titeln derjenigen Bücher, die von dem Drucker Aldus Manutius (1449–1515) und seiner Familie ab Ende des 15. Jh. in Venedig herausgebracht wurden.

Verlagssignet mit dem Symbol des Delphins um den Anker, das den alten Sinnspruch Festina lente („Eile mit Weile“) darstellt, mit dem Namen Al-dvs auf beiden Seiten (von Aldus Manuzio zur Kennzeichnung seiner Ausgaben verwendet)

Einführung

Die von Aldus Manutius gegründete Druckerei Aldina führte das kleinerformatige Buchformat ein, was quasi die Entstehung von Taschenbüchern begründete. Sie erschienen Ende des 15. Jahrhunderts bis 1515.

Die folgende Übersicht erhebt keinen Anspruch auf Aktualität oder Vollständigkeit.

Liste

Die folgende Übersicht ist cum grano salis chronologisch angeordnet. Angegeben werden: Verfasser/Herausgeber, Titel (Sprache) und Verschiedenes (Hinweise auf Digitalisate). Zu weiteren bibliographischen Angaben siehe die Fachliteratur des Hauptartikels und die Übersicht in der italienischen Wikipedia.

AutorTitelSpracheVerschiedenes
Konstantinos LaskarisἘρωτήματα. Erotemata
Fragen
Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink C-530
Theodoros ProdromosΓαλεομυομαχία. Galeomyomachia
Katzenmäusekrieg
Griechisch
MusaiosΠοιημάτιον τὰ καθ' Ἡρὼ καὶ Λέανδρον. Opusculum de Herone & LeandroLatein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink M-592
Aristoteles[Opera omnia, volume I]
Sämtliche Werke, Band 1
Latein GriechischBiblioteca Apostolica Vaticana, Stamp.Barb.CCC.V.13
Theodorus GazaΓραμματικὴ Εἰσαγωγή. Introductivae grammatices libri quatuorLatein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink G-47
Pietro BemboDe Aetna
Der Ätna
LateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink B-269, Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 335.001
TheokritosΕἰδύλλια. Eclogae
Eklogen
Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink T-148
Θησαυρός. Thesaurus Cornucopiae & Horti Adonidis Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink T-159
Alessandro BenedettiDiaria de bello Carolino
(über die Schlacht bei Fornovo di Taro sowie über die Belagerung Novaras)
LateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink B-277, Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, D 390 D 123
Marcus Tullius CiceroSynonyma. Add: De differentiis. Bartholomaeus Fatius: Synonyma et differentiaeLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink C-415
Maiolus LaurentiusDe gradibus medicinarumLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink M-63
Aldo ManuzioBrevissima introductio ad litteras graecasLatein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink I-254
Aristoteles[Opera omnia, volume II]Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink A-698
Aristoteles[Opera omnia, volume III]Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink A-698
Aristoteles[Opera omnia, volume IV]Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink A-698
Niccolò LeonicenoLibellus de epidemia quam vulgo morbum Gallicum vocantLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink N-130 / Harvard University Library
Maiolus, LaurentiusEpiphyllides in dialecticis. Add: De conversione propositionum secundum peripateticos. Averroes: Quaestio in librum Analyticorum priorum AristotelisLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink M-64
IamblichosDe mysteriis Aegyptiorum. Chaldaeorum. AssyriorumLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink I-127
Johannes CrastonisDictionarium græcum copiosissimum Latein Griechisch anticoMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink C-691
Horai tes aeiparthenou Marias kat'ethos tes romaikes aulesGriechisch antico
Urbano BolzanioInstitutiones Graecae grammatices Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink V-8
Niccolò LeonicenoDe Tiro seu ViperaLatein
Aristoteles[Opera omnia, volume V]Latein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink A-698
AristophanesΚωμῳδίαι ἐννέα. Comoediae novem GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink A-673 / Rare Book Room (Stanford copy)
Angelo PolizianoOmnia OperaLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink P-663
Ψαλτήριον. PsalteriumGriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink P-850
Pedanios DioskuridesἘπιστολαὶ διαφόρων φιλοσόφων, ῥητόρων σοφιστῶν. Epistolae diversorum philosophorum oratorumLatein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink E-86.1, Ink E-86.2
Niccolò PerottiCornucopiae sive linguae latinae commentariiLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink P-221
Girolamo AmaseoVaticiniumLatein
Francesco ColonnaHypnerotomachia PoliphiliLatein ItalienischWolfenbütteler Digitale Bibliothek (WDB), Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, D 394 D 290

Museo Gutenberg in Magonza - Germania

Marcus Tullius CiceroScriptores astronomiciLatein GriechischWolfenbütteler Digitale Bibliothek (WDB) / Universitätsbibliothek Freiburg, Ink. 4. D 421
Aldo ManuzioIntroductio utilissima Hebraice discere cupientibusLatein HebräischWürttembergische Landesbibliothek (WLB)
Katharina von SienaEpistole devotissimeItalienischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink C-193.050, Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 36
Titus Lucretius CarusDe rerum naturaLateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Ink L-254
VergilVergiliusLateinFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Ald.1.1.3
Gianfrancesco Pico della MirandolaLiber de imaginationeLatein GriechischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, 915617 4 Ph.sp. 148
Quintus Horatius FlaccusHoratiusLatein
Francesco PetrarcaLe cose volgariItalienischBerlin, Staatsbibliothek, Ald. Ren. 28,5 - 1 2 3; Brandeis University Libraries, Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, Aldine 498
Decimus Iunius IuvenalisIuuenalis. PersiusLateinVenezia, Biblioteca della Fondazione Giorgio Cini, FOAN G 0725
Girolamo DonatiAd Gallorum regem oratioLatein
Marcus Valerius MartialisMartialisLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, RA 383, 68. 7.C.8, 68.7.B.20
Giorgio VallaDe expetendis, et fugiendis rebus opusLatein
Poetae Christiani veteresOpera, vol. [I] (Prudentius [et al.])Latein
Poetae Christiani veteresOpera, vol. [II] (Sedulius [et al.])Latein
Nonnus PanopolitanusΜεταβολὴ τοῦ κατὰ Ἰωάννην ἁγίου εὐαγγελίου. Metabolē tou kata Iōannēn hagiou EuangeliouGriechischRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.7.D.31
Costantinus LascariusDe octo partibus orationis liberLatein Griechisch HebräischFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, ALD. 2.6.10/a
Terentius Florenius BrixianusApologia in Bartholinum Atriensem & Gabrielem Ciminum Britannicos grammatocyphonasLatein
Catull

Tibull

Properz

Libellus

Elegiarum libri

LateinFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, ALD. 1.1.36
Stephanus ByzantinusΠερὶ πόλεων. De urbibusGriechisch LateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, 994196 Res/2 A.gr.b. 1023
Flavius PhilostratusΕἰς τὸν Απολλωνίου τοῦ τυανέως βίον βιβλία ὀκτώ. Philostrati de vita Apollonii Tyanei libri octoGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.F.22
Marcus Tullius CiceroEpistolae familiaresLatein
Iulius PolluxὈνομαστικόν. VocabulariumGriechisch LateinVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 112
Marcus Annaeus LucanusPharsaliaLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.6.C.22 68.6.A.2
ThucydidesΘουκυδίδης. ThucydidesGriechischRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.E.22.1
SophoklesΤραγῳδίαι ἑπτά. Tragaediae septemGriechischRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.B.33
Dante AlighieriLe terze rimeItalienischManchester, John Rylands University Library, R213786, Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 499
Publius Papinius StatiusSylvarum libri quinqueGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.6.A.7
HerodotΛόγοι ἐννέα. Libri novemGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.H.6
Giorgio InterianoLa vita, et sito de Zychi, chiamati CiarcassiItalienisch LateinBerlin, Staatsbibliothek, Ald. Ren. 36,9
Egnatius BaptistaOratio in laudem Benedicti Prunuli recitata in qua et iuuenilis aetatis, et sacri ordinis obiter tractata defensio contineturLatein
Valerius MaximusDictorum et factorum memorabilium libri novemLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.B.32, 68.7.C.5
Publius Ovidius NasoMetamorphoseon libri quindecimGriechisch LateinVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 847
Publius Ovidius NasoHeroidum epistolaeGriechisch LateinFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Ald.1.1.24
EuripidesΤραγῳδίαι ἑπτακαίδεκα. Tragœdiæ septendecimGriechisch
OrigenesIn Genesim homiliaeLatein
Publius Ovidius NasoFastorum, libri 6. De tristibus, libri 5. De Ponto, libri 4LateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, 999/Class.420 - 1 / 2
LukianΛουκιανοῦ. Φιλοστράτου εἰκόνεις. Luciani opera. Icones PhilostratiGriechisch
Ammonius HermiaeὙπόμνημα εἰς τὸ περὶ ἑρμηνείας Ἀριστοτέλους. Commentaria in librum Peri HermeniasGriechischVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 204
BessarionIn calumniatorem Platonis libri quatuorLatein
UlpianΠρολεγόμενα εἴς τε τοὺς Ὀλυνθιακούς. Commentarioli in OlynthiacasGriechischMadrid, Universidad Complutense, BH DER 145
XenophonΠαραλειπόμενα, ἄπερ καὶ ἑλληνικὰ ἐκάλεσε. Xenophontis omissa: quae & graeca gesta appellanturGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.E.22.2 - 68.6.E.16
Johannes PhiloponosIn Posteriora resolutoria Aristotelis commentariaGriechisch Latein
Scipione ForteguerriOratio de laudibus literarum GraecarumLatein
Poetae Christiani veteresOpera, vol. [III] (Gregor von Nazianz [et al.])Latein Griechisch
Giovanni Stefano EmilianoEncomiasticaLatein
HomerἸλιάς. Iliade. Ὀδύσσεια. OdisseaGriechisch Latein
Quintus SmyrnaeusΠαραλειπομένων Ὁμήρου, βιβλία τεσσαρεσκαίδεκα. Derelictorum ab Homero libri quatuordecim GriechischVenezia, Biblioteca Marciana, Aldine 513
Pietro BemboGli AsolaniItalienischRoma, Biblioteca Nazionale Centrale 68.8.D.11, 68.7.D.21
Giovanni Aurelio AugurelliCarminaLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale 68.8.C.14
Horae in laudem beatiss. VirginisLatein
Giovanni PontanoOperaLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale 68.7.B.5, 68.6.C.7
Adriano CastellesiAdriani cardinalis S. Chrysogoni ad Ascanium cardinalem VenatioLatein
AesopVita & fabellaeGriechisch LateinBoston, Public Library RARE BKS XQ.49.25 FOLIO
VergilVergiliusLatein
EuripidesHecuba, et Iphigenia in Aulide Euripidis tragoediæ in latinum tralatæ [!] Erasmo Roterodamo interpreteLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale 68.6.A.5
Aldus ManutiusInstitutionum grammaticarum libri quatuorLatein Griechisch HebräischVenezia, Biblioteca Marciana, ALDINE 360
Erasmus von RotterdamErasmi Roterodami Adagiorum chiliades tres, ac centuriae fere totidemGriechisch Latein
Plinius Caecilius SecundusEpistolarum libri decemLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68. 8.B.26, 68. 6.C.4
Rethores Graeci, volume 1Griechisch Latein
PlutarchOpusculaGriechisch Latein
HorazPœmataLateinVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 611
SallustDe coniuratione CatilinaeLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68. 6.B.4
Rhetores Graeci, volume 2Griechisch Latein
Manuel ChrysolorasἘρωτήματα. ErotemataGriechischVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 595
Konstantinos LaskarisDe octo partibus orationisGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68. 6.D.14
Giovanni PontanoOperaLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68. 7.C.9.1, 68. 8.B.37
PindarὈλύμπια. Πύθια. Νέμεα. Ἴσθμια. Olympia. Pythia. Nemea. IsthmiaGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale 68. 8.B.25
Ercole Strozzi und Tito Vespasiano StrozziStrozij poetae pater et filiusGriechisch LateinVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 580
AristotelesDe natura animaliumLateinBari, Biblioteca comunale De Miccolis Angelini, F. ANTICO XXXIV B /14
Oratores GraeciGriechisch Latein
Marcus Tullius CiceroEpistolarum ad AtticumLateinMedford, Tisch Library, PA6297 .A1 1513
Alexander AphrodisiensisΕἰς τὰ τοπικὰ Ἀριστοτέλους. In Topica Aristotelis commentariiGriechisch Latein
PlatoἍπαντα τὰ τοῦ Πλάτωνος. Omnia Platonis operaGriechisch LateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68. 6.E.11
Niccolò PerottiCornucopiae, sive linguæ Latinæ commentarijLateinBrindisi, Biblioteca comunale Giovanni Calò, ANTICO II A 20, Roma, Biblioteca Nazionale Centrale 68.7.E.25
CaesarCommentarii de bello GallicoLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.B.22, 68.7.B.3,68.6.B.17,68.6.B.3
DemosthenesΛόγοι δύο καὶ ἑξήκοντα. Demosthenis orationes duae & sexagintaGriechisch LateinVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, MSS (=12387) Gr. VIII, 5
SuidasSuida. ΣουίδαGriechisch Latein
Marcus Tullius CiceroRhetoricorum ad C. HerenniumLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.7.D.2
Scriptores rei rusticaeLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.6.D.19
Athenaeus NaucratitaΔειπνοσοφισταίGriechisch LateinFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, MAGL.7.8.244 / RARI.22.A.3.2, Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 072
Hesychius AlexandrinusΛεξικόν. DictionariumGriechisch LateinVenezia, Biblioteca Nazionale Marciana, ALDINE 096
QuintilianM.F. QuintilianusLateinTours, Centro di studi superiori sul Rinascimento, SR 7A / 13136
Iacopo SannazzaroArcadia del SannazzaroItalienischRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.B.17
Valerius MaximusExempla quatuor et viginti nuper inuenta ante caput de ominibusLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.7.A.34
VergilVirgiliusLatein
Aldo ManuzioInstitutionum grammaticarum libri quatuorLatein Neugriechisch HebräischMünchen, Bayerische Staatsbibliothek
LukrezDe rerum naturaLateinRoma, Biblioteca Nazionale Centrale, 68.8.C.9
Aldo ManuzioAldi Manutii Romani Grammaticae institutiones graecaeGriechisch antico LateinMünchen, Bayerische Staatsbibliothek

Literatur

  • Holger Nickel u. a. (Bearb.): Im Zeichen von Anker und Delphin - Die Aldinen-Sammlung der Staatsbibliothek zu Berlin. Leipzig 2005, ISBN 9783936618709 .
  • Bibliotheca Aldina. A collection of one hundred publications of Aldus Pius Mautius and the Aldine Press, including some valuable Aldine conterfeits. Soave, Rom 1991.