Liste von Sakralbauten im Hochsauerlandkreis
Die Liste von Sakralbauten im Hochsauerlandkreis umfasst existierende und ehemalige Sakralbauten, zumeist Kirchengebäude in Trägerschaft christlicher und anderer Religionsgemeinschaften im Hochsauerlandkreis.
Die römisch-katholischen Kirchen liegen im Erzbistum Paderborn. Die Gemeinden bilden die Dekanate Hochsauerland-West (früher Dekanate Arnsberg und Sundern), -Mitte (früher Dekanate Meschede und Wormbach), -Ost (früher Dekanate Bigge-Medebach und Brilon-Marsberg).
Die evangelischen Gemeinden gehören zum Kirchenkreis Arnsberg der Evangelischen Kirche von Westfalen.
Liste
Name | Bild | Stadt/Gemeinde und Ortsteil | Gründung, Bauzeit | Konfession bzw. Religion | Bemerkungen |
---|---|---|---|---|---|
Propsteikirche St. Laurentius | Arnsberg | ab 12. Jahrhundert | römisch-katholisch | früher Kirche des Klosters Wedinghausen | |
Auferstehungskirche | Arnsberg | 1822–1824 | evangelisch | ||
Kreuzbergkapelle | Arnsberg | ?–1868 | römisch-katholisch | ||
Johannes-Nepomuk-Kapelle | Arnsberg | römisch-katholisch | |||
Heilig-Kreuz | Arnsberg | römisch-katholisch | |||
St. Pius | Arnsberg | römisch-katholisch | |||
Liebfrauen | Arnsberg | römisch-katholisch | |||
St. Norbertus | Arnsberg | römisch-katholisch | |||
Erlöserkirche | Arnsberg | evangelisch | Am 27.12.2015 entwidmet. Soll ein Flüchtlingsheim werden.[1] Die Räumlichkeiten sind hergerichtet, stehen aber noch leer.[2] | ||
Neuapostolische Kirche | Arnsberg | neuapostolisch | [3] | ||
Stadtkapelle St. Georg | Arnsberg | römisch-katholisch | |||
St.-Isidor-Kapelle | Arnsberg-Bachum | 1926 | römisch-katholisch | ||
Kapelle Rodentelgen | Arnsberg-Bruchhausen | ab 15. Jahrhundert | römisch-katholisch | ||
St. Maria Magdalena | Arnsberg-Bruchhausen | 1926 | römisch-katholisch | ||
St. Antonius und Vitus (Herdringen) | Arnsberg-Herdringen | römisch-katholisch | |||
St. Johannes Ev. | Arnsberg-Holzen | römisch-katholisch | Dorfkirche in Holzen | ||
St. Petri | Arnsberg-Holzen | 14. Jahrhundert | römisch-katholisch | früher Kirche des Klosters Oelinghausen | |
St. Petri | Arnsberg-Hüsten | 1861, Turm romanisch | römisch-katholisch | ||
Heilig Geist | Arnsberg-Hüsten | römisch-katholisch | |||
Kreuzkirche | Arnsberg-Hüsten | evangelisch | |||
St. Hubertus | Arnsberg-Müschede | römisch-katholisch | |||
Christuskirche | Arnsberg-Neheim | evangelisch | |||
Pauluskirche | Arnsberg-Neheim | 1966 erbaut | evangelisch | ||
St. Joseph | Arnsberg-Neheim | römisch-katholisch | |||
St. Michael | Arnsberg-Neheim | römisch-katholisch | |||
St. Franziskus | Arnsberg-Neheim | römisch-katholisch | |||
St. Elisabeth | Arnsberg-Neheim | römisch-katholisch | |||
Pfarrkirche St. Johannes Baptist | Arnsberg-Neheim | römisch-katholisch | |||
Theodorus-Kapelle | Arnsberg-Neheim | 1835–1837 | römisch-katholisch | ||
Neuapostolische Kirche | Arnsberg-Neheim-Hüsten | neuapostolisch | [4] | ||
Yeni Camii | Arnsberg-Neheim | islamisch | [5] | ||
St. Stephanus | Arnsberg-Niedereimer | römisch-katholisch | |||
Pfarrkirche Hl. Familie | Arnsberg-Oeventrop | 1899 | römisch-katholisch | ||
St. Nikolaus | Arnsberg-Rumbeck | 13. Jahrhundert | römisch-katholisch | früher Kirche des Klosters Rumbeck | |
St. Urbanus | Arnsberg-Voßwinkel | römisch-katholisch | |||
St. Benediktus | Arnsberg-Voßwinkel | 1923 | römisch-katholisch | Mausoleum für die verstorbenen Mitglieder des Hauses von Boeselager | |
St. Franziskus Xaverius | Arnsberg-Wennigloh | 1854 | römisch-katholisch | ||
Kapelle St. Peter und Paul | Bestwig | ||||
St. Anna | Bestwig | ||||
Christkönig | Bestwig | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Bestwig-Heringhausen | römisch-katholisch | |||
St.Joseph | Bestwig-Ostwig | römisch-katholisch | |||
Propsteikirche St. Petrus und Andreas | Brilon | 1250 (Turm), um 1350 (Querhaus und Chor) | römisch-katholisch | ||
St.-Nikolai-Kirche | Brilon | 1772–1782 | römisch-katholisch | ||
Friedenskapelle | Brilon | römisch-katholisch | |||
Georgskirche | Brilon | vor 1000 | heute Standort der Hubertuskapelle | ||
Hubertuskapelle | Brilon | römisch-katholisch | |||
Keffelker Kapelle | Brilon | römisch-katholisch | |||
St. Ludgerus | Brilon-Alme | 1662 (Turm), 1753–1760 | römisch-katholisch | ||
Ss. Johannes Baptist und Agatha | Brilon-Altenbüren | 1785–1786 (Chor und Sakristei), 1804–1807 | römisch-katholisch | ||
St. Vitus | Brilon-Bontkirchen | römisch-katholisch | |||
St. Joseph | Brilon-Brilon-Wald | römisch-katholisch | |||
St. Michael | Brilon-Gudenhagen-Petersborn | römisch-katholisch | |||
St. Mariä Heimsuchung | Brilon-Hoppecke | 1155, 1931 (Neubau) | römisch-katholisch | ||
St. Margaretha | Brilon-Madfeld | um 1200 (Chor), 1806–1809 (Kirchenschiff), 1888 (Sakristei), 1891 (Kirchturm), 1897–1900 (Deckenkonstruktion) | römisch-katholisch | Altar von Heinrich Papen | |
St. Vitus | Brilon-Messinghausen | römisch-katholisch | |||
Johanneskapelle (Brilon) | Brilon-Nehden | römisch-katholisch | |||
Heilige Dreifaltigkeitskapelle | Brilon-Radlinghausen | 1947–1949 | römisch-katholisch | ||
Hubertuskapelle | Brilon-Rixen | römisch-katholisch | |||
St. Laurentius | Brilon-Rösenbeck | römisch-katholisch | |||
St. Laurentius | Brilon-Scharfenberg | 1742–1745 | römisch-katholisch | ||
St. Dionysius | Brilon-Thülen | 12. /13. Jahrhundert | römisch-katholisch | ||
St. Anna | Brilon-Wülfte | römisch-katholisch | |||
Evangelische Stadtkirche | Brilon | 1855–1856, 1922 (Kirchturm) | evangelisch | ||
Evangelische Kapelle Brilon-Wald | Brilon-Brilon-Wald | 1953–1954 | evangelisch | 2008 entwidmet | |
Evangelische Kirche | Brilon-Gudenhagen-Petersborn | evangelisch | |||
Evangelische Kapelle | Brilon-Hoppecke | evangelisch | |||
Neuapostolische Kirche | Brilon | neuapostolisch | |||
St. Josef | Brilon-Brilon-Wald | katholisch | |||
Synagoge Brilon | Brilon | jüdisch | 1938 in Brand gesetzt | ||
Synagoge Brilon-Madfeld | Brilon-Madfeld | 1858 | jüdisch | 1924 aufgegeben 1938 in Brand gesetzt | |
Fatih Camii | Brilon | islamisch | |||
St. Peter und Paul | Eslohe | 1773 | |||
St. Sebastian | Eslohe-Niedersalwey | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Eslohe-Cobbenrode | römisch-katholisch | |||
St. Hubertus | Eslohe-Kückelheim (Eslohe) | römisch-katholisch | |||
Mariä Heimsuchung | Eslohe-Niederlandenbeck | römisch-katholisch | |||
St. Antonius Einsiedler | Eslohe-Bremke (Eslohe) | römisch-katholisch | |||
St.Lorenz | Eslohe-Herhagen | römisch-katholisch | |||
St.Bernhard | Eslohe- Nichtinghausen | römisch-katholisch | |||
Kapelle in Oesterberge | Eslohe- Oesterberge | römisch-katholisch | |||
St. Pankratius | Eslohe-Reiste | römisch-katholisch | |||
St. Cäcilia | Eslohe-Wenholthausen | römisch-katholisch | |||
Merklinghauser Kapelle | Hallenberg | ||||
St. Heribert | Hallenberg | römisch-katholisch | |||
St. Antonius Einsiedler | Hallenberg-Braunshausen | römisch-katholisch | |||
St. Goar | Hallenberg-Hesborn | römisch-katholisch | |||
St. Thomas der Apostel | Hallenberg-Liesen | 1961–1962 | römisch-katholisch | Der Kirchenneubau am Ortsrand löste die in Dorfmitte liegende alte Pfarrkirche von 1746 ab, die heute als Pfarrheim dient (siehe Alte Pfarrkirche St. Thomas). | |
St. Markus | Marsberg-Beringhausen | 1886–1887 | römisch-katholisch | ||
Kloster Bredelar | Marsberg-Bredelar | nicht mehr als Sakralbau genutzt | |||
LWL-Klinikkirche Marsberg | Marsberg-Niedermarsberg, Weist 45 | evangelische und römisch-katholische Gottesdienste | |||
Emmauskirche | Marsberg-Niedermarsberg, Jittenberg 5 | 1864 erbaut | evangelisch | ||
St. Nikolaus | Marsberg-Obermarsberg | ||||
St. Petrus und Paulus | Marsberg-Obermarsberg | ehemalige Stiftskirche | |||
St. Maria von der Immerwährenden Hilfe | Marsberg-Helminghausen | römisch-katholisch | |||
Kluskapelle | Marsberg-Giershagen | Mitte 12. Jahrhundert | römisch-katholisch | ||
St. Fabian und Sebastian | Marsberg-Giershagen | 1901–1902 | römisch-katholisch | ||
St. Peter | Marsberg-Padberg | 1057 – 14. Jahrhundert | |||
St.-Petrus-Kirche | Medebach | ||||
St.-Johannes-Baptist-Kirche | Medebach-Deifeld | ||||
St.-Johannes-Kirche | Medebach-Düdinghausen | ||||
St.Engelbert-Kirche | Medebach-Medelon | 1911 | römisch-katholisch | ||
St.Laurentius-Kapelle | Medebach-Küstelberg | ||||
Medebach-Oberschledorn | |||||
Klausenkapelle | Meschede | ||||
Fatih-Moschee | Meschede | 2001 | sunnitisch | ||
Abtei Königsmünster | Meschede | 1964 | römisch-katholisch | ||
St. Walburga | Meschede | ab 10. Jahrhundert | römisch-katholisch | ehemalige Stiftskirche | |
St.-Johannes-Evangelist-Kirche | Meschede-Eversberg | ||||
Alte Synagoge | Meschede | 1878–? | jüdisch | Am 10. November 1938 zerstört.[6] | |
Mariä Himmelfahrt | Meschede | römisch-katholisch | |||
St.Antonius | Meschede-Drasenbeck | römisch-katholisch | |||
St.Anna | Meschede-Horbach | römisch-katholisch | |||
Kapelle Enkhausen (Meschede) | Meschede-Enkhausen | römisch-Katholisch | |||
Kapelle Löllinghausen (Meschede) | Meschede-Löllinghausen | römisch-katholisch | |||
St. Luzia | Meschede-Berge | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Meschede-Wennemen | römisch-katholisch | |||
Marienkapelle | Meschede-Gut Bockum | römisch-katholisch | |||
St. Severinus | Meschede-Calle | römisch-katholisch | |||
Lingscheiderkapelle (Eversberg) | Meschede-Eversberg | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Meschede-Freienohl | römisch-katholisch | |||
Küppelkapelle (Freienohl) Küppelkapelle | Meschede-Freienohl | römisch-katholisch | |||
St. Antonius Einsiedler | Meschede-Grevenstein | römisch-katholisch | |||
St.Agatha | Meschede-Olpe | römisch-katholisch | |||
St. Jacobus der Ältere | Meschede-Remblinghausen | römisch-katholisch | |||
Heilige Familie | Meschede-Wehrstapel | römisch-katholisch | |||
St.Sebastian | Meschede-Blüggelscheidt | römisch-katholisch | |||
Johannes von Nepomuk | Meschede-Mosebolle | römisch-katholisch | |||
Kreuzkirche | Meschede | evangelisch-freikirchlich | |||
Königsreichsaal | Meschede | Jehovas Zeugen | |||
St. Hubertus | Olsberg-Helmeringhausen | römisch-katholisch | |||
St. Lucia | Olsberg-Elpe | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Olsberg | römisch-katholisch | |||
St. Marien | Olsberg-Antfeld | römisch-katholisch | |||
St. Katharina | Olsberg-Assinghausen | römisch-katholisch | |||
St. Martin | Olsberg-Bigge | römisch-katholisch | |||
St. Cyriakus | Olsberg-Bruchhausen | römisch-katholisch | |||
St. Servatius | Olsberg-Brunskappel | römisch-katholisch | |||
St. Laurentius | Olsberg-Elleringhausen | römisch-katholisch | |||
St. Maria Magdalena | Olsberg-Gevelinghausen | römisch-katholisch | |||
St. Antonius Einsiedler | Olsberg-Wiemeringhausen | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Olsberg-Wulmeringhausen | römisch-katholisch | |||
St. Alexander | Schmallenberg | Die Kirche wurde in der Mitte des 13. Jahrhunderts als Hallenkirche im südwestfälischem Stil errichtet. 1905/06 wurde der Bau durch einen Neubau mit halbrunder Apsis und zwei Chorflankentürmen im Stil der Frühgotik erweitert. Der Kirchturm stammt aus dem Jahr 2004. |
13. Jahrhundert
römisch-katholisch | ||
St. Cyriakus | Schmallenberg-Berghausen | um 1220 | römisch-katholisch | ||
St. Marien | Schmallenberg-Bracht | römisch-katholisch | |||
St. Pankratius | Schmallenberg-Brabecke | Der Bau wurde im 18. und 20. Jahrhundert erweitert. |
1230
römisch-katholisch | ||
St. Hubertus | Schmallenberg-Dorlar | 1913 | römisch-katholisch | ||
St.Hubertus | Schmallenberg-Dornheim | römisch-katholisch | |||
St. Antonius | Schmallenberg-Fleckenberg | Die Grundsteinlegung erfolgte am 12. Juli 1905. Ein Jahr später wurde die Kirche am 24. März benediziert. |
1905
römisch-katholisch | ||
St.Vinzenz | Schmallenberg-Gellinghausen | römisch-katholisch | |||
St. Georg | Schmallenberg-Bad Fredeburg | römisch-katholisch | |||
Kapelle Kirchilpe | Schmallenberg-Kirchilpe | römisch-katholisch | |||
St. Vinzentius | Schmallenberg-Lenne | Der Westturm und das Emporenjoch ist erst im Zeitalter des Barock im Jahre 1756 angefügt worden, dem der mittelalterliche Vorgängerturm weichen musste. |
vor dem 14. Jahrhundert
römisch-katholisch | ||
St. Hubertus | Schmallenberg-Nordenau | Nach dem Abriss der Kapelle im Jahr 1925 erbaute man im selben Jahr an gleicher Stelle die heutige St.-Hubertus-Kirche |
1925
römisch-katholisch | ||
St.-Gertrudis-Kirche | Schmallenberg-Oberkirchen | Zwischen 1663 und 1666 wurde zunächst den Turm restaurieren und anschließend das Kirchenschiff abtragen und völlig neu erbaut. |
11. Jahrhundert
römisch-katholisch | ||
St. Blasius | Schmallenberg-Westfeld | römisch-katholisch | |||
St. Peter und Paul | Schmallenberg-Wormbach | 13. Jahrhundert | römisch-katholisch | ||
Christkönig | Sundern | römisch-katholisch | |||
Mariä Opferung | Sundern-Hachen | römisch-katholisch | |||
St. Sebastian | Sundern-Hövel | erbaut 1910 | römisch-katholisch | ||
St. Antonius Einsiedler | Sundern-Langscheid | römisch-katholisch | |||
St. Hubertus | Sundern-Stemel | römisch-katholisch | |||
St. Agatha | Sundern-Westenfeld | römisch-katholisch | |||
St. Antonius Einsiedler | Sundern-Allendorf | römisch-katholisch | |||
St. Antonius von Padua | Sundern-Endorf | römisch-katholisch | |||
St. Hubertus | Sundern-Amecke | römisch-katholisch | |||
St. Jakobus | Sundern-Recklinghausen | römisch-katholisch | |||
St. Johannes Evangelist | Sundern | römisch-katholisch | |||
St. Laurentius | Sundern-Enkhausen | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Sundern-Hagen | römisch-katholisch | |||
St. Nikolaus | Sundern-Meinkenbracht | römisch-katholisch | |||
St. Martinus | Sundern-Hellefeld | römisch-katholisch | |||
St. Pankratius | Sundern-Stockum | römisch-katholisch | |||
St. Sebastian | Sundern-Endorf | 1898 | römisch-katholisch | Die Kirche wurde im April 2007 vom Landschaftsverband Westfalen-Lippe (LWL) als Denkmal des Monats ausgezeichnet. Sie enthält u. a. eine Glocke aus dem Jahr 1434, die aus der abgerissenen Vorgängerkirche St. Jodokus stammt. | |
St.-Jakobus-Kirche | Winterberg | ||||
St. Johannes Baptist | Winterberg-Züschen | ||||
St. Laurentius | Winterberg-Neuastenberg | römisch-katholisch | |||
St. Maria-Magdalena | Winterberg-Elkeringhausen | römisch-katholisch | |||
St. Erasmus und Maria Schnee | Winterberg-Altastenberg | römisch-katholisch | |||
St. Johannes Evangelist | Winterberg-Siedlinghausen | römisch-katholisch | |||
St. Luzia und Willibrord | Winterberg-Silbach | römisch-katholisch | |||
St. Agatha | Winterberg-Niedersfeld | römisch-katholisch | |||
Maria Heimsuchung | Winterberg-Hildfeld | römisch-katholisch | |||
St. Lambertus | Winterberg-Grönebach | römisch-katholisch |
Siehe auch
- Liste von Sakralbauten in Nordrhein-Westfalen
- Liste der geistlichen Institute im Herzogtum Westfalen
- Liste der Kirchen im Erzbistum Paderborn
Literatur
Einzelnachweise
- ↑ Martin Schwarz: Aus Erlöserkirche soll Flüchtlingsheim werden. In: Der Westen. 29. November 2015, abgerufen am 17. Mai 2017.
- ↑ Torsten Koch: Auferstehungskirche geht Weg zum Gemeindezentrum. In: NRZ. 22. Dezember 2016, abgerufen am 17. Mai 2017.
- ↑ Kurzinfo mit Bild
- ↑ Homepage
- ↑ Homepage der Gemeinde
- ↑ Sauerlandthemen: Bürgerzentrum „Alte Synagoge“